Έχετε κοιτάξει ποτέ πίσω και νιώσατε ότι τα χρόνια απλά εξαφανίστηκαν μέσα σε μια νύχτα; Δεν είστε οι μόνοι και είναι αποκαρδιωτικό. Πολλοί από εμάς διαπιστώνουμε ότι καθώς μεγαλώνουμε, η αντίληψή μας για τον χρόνο διαστρεβλώνεται. Οι μέρες και τα χρόνια περνούν γρήγορα, αφήνοντάς μας μπερδεμένους και νοσταλγώντας τις χαμένες στιγμές. Είναι αυτό απλώς συνέπεια της πολυάσχολης ζωής μας ή πρόκειται για κάτι πιο σκοτεινό που συμβαίνει στον εγκέφαλό μας; Οι επιστήμονες προσπαθούν να διαλευκάνουν αυτό το θλιβερό μυστήριο για να καταλάβουν γιατί είναι σαν ο χρόνος να τρέχει εναντίον μας.
Ανθρώπινη αντίληψη του χρόνου
Από τις αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο το μυαλό μας επεξεργάζεται τις πληροφορίες μέχρι τις ρουτίνες που διαμορφώνουν την καθημερινή μας ζωή, συμβαίνουν πολλά στο παρασκήνιο.
Ο Adrian Bejan, ερευνητής στο Πανεπιστήμιο Duke με εμπειρία δεκαετιών, προσφέρει μια συναρπαστική οπτική για το φαινόμενο αυτό.
Υποστηρίζει ότι η αντίληψή μας για τον χρόνο αλλάζει λόγω φυσικών μεταβολών στον εγκέφαλο και το σώμα μας καθώς μεγαλώνουμε.
Ας ξετυλίξουμε όμως αυτή την ιδέα βήμα προς βήμα. Γιατί κάποιες ημέρες τις αισθανόμαστε μεγαλύτερες ή μικρότερες από άλλες; Και γιατί ο χρόνος μοιάζει να περνάει γρήγορα καθώς μεγαλώνουμε;
«Χρόνος του ρολογιού» έναντι »χρόνου του μυαλού»
Σύμφωνα με τον Bejan, υπάρχει διάκριση μεταξύ του μετρήσιμου χρόνου του ρολογιού και του χρόνου που αντιλαμβάνεται το μυαλό μας.
Εξηγεί: «Ο μετρήσιμος “χρόνος του ρολογιού” δεν είναι ο ίδιος με τον χρόνο που αντιλαμβάνεται το ανθρώπινο μυαλό. Ο «χρόνος του νου» είναι μια ακολουθία εικόνων, δηλαδή αντανακλάσεων της φύσης που τροφοδοτούνται από ερεθίσματα από τα αισθητήρια όργανα».
Με απλούστερους όρους, ο εγκέφαλός μας επεξεργάζεται μια σειρά νοητικών εικόνων με βάση όσα βλέπουμε, ακούμε και βιώνουμε.
Όταν είμαστε νέοι, ο εγκέφαλός μας λαμβάνει και επεξεργάζεται αυτές τις εικόνες πιο γρήγορα. Καθώς μεγαλώνουμε, η επεξεργασία αυτή επιβραδύνεται λόγω φυσικών αλλαγών, όπως η υποβάθμιση των νευρικών οδών.
Γιατί μερικές ημέρες μοιάζουν μεγαλύτερες
Έχετε παρατηρήσει ότι οι ημέρες γεμάτες με νέες εμπειρίες ή παραγωγικότητα φαίνονται μεγαλύτερες; Αυτό συμβαίνει επειδή το μυαλό σας επεξεργάζεται περισσότερες πληροφορίες και δημιουργεί περισσότερες νοητικές εικόνες.
Όταν είστε ξεκούραστοι, ο εγκέφαλός σας λειτουργεί πιο αποτελεσματικά, επιτρέποντάς σας να προσλαμβάνετε περισσότερα από τον κόσμο γύρω σας.
Σκεφτείτε τους αθλητές που αποδίδουν καλύτερα όταν είναι ξεκούραστοι. «Η έλλειψη ξεκούρασης σε κάνει να χάνεις φάσεις, να μην μπορείς να προβλέψεις, να μην μπορείς να δεις τη μπάλα πριν φτάσει», σημειώνει ο Bejan.
Το ίδιο ισχύει και για τους φοιτητές που δίνουν εξετάσεις- ένα ξεκούραστο μυαλό μπορεί να επεξεργαστεί τα προβλήματα πιο διεξοδικά, κάνοντας την περίοδο των εξετάσεων να μοιάζει μεγαλύτερη.
Δημιουργήστε Μοναδικά Διακοσμητικά Μαξιλάρια από Παλιές Τιράντες
Αντίληψη του χρόνου με βάση τη ρουτίνα
Η Cindy Lustig, καθηγήτρια ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν, προσφέρει μια άλλη οπτική γωνία. Επισημαίνει ότι καθώς μεγαλώνουμε, η ζωή μας συχνά γίνεται πιο ρουτίνα.
«Όταν είμαστε μεγαλύτεροι, τείνουμε να έχουμε ζωές που είναι περισσότερο δομημένες γύρω από ρουτίνες και λιγότερα από τα μεγάλα γεγονότα-ορόσημα που χρησιμοποιούμε για να οριοθετήσουμε διαφορετικές εποχές του «χρόνου της ζωής μας»», λέει η Lustig.
Με λιγότερες νέες εμπειρίες, ο εγκέφαλός μας ομαδοποιεί παρόμοιες ημέρες και εβδομάδες. Αυτό μπορεί να κάνει τον χρόνο να αισθάνεται ότι περνάει πιο γρήγορα, επειδή υπάρχουν λιγότερα αξιομνημόνευτα γεγονότα που ξεχωρίζουν τη μία περίοδο από την άλλη.
Ο αντίκτυπος των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στην αντίληψη του χρόνου
Στη σημερινή ψηφιακή εποχή, η υπερβολική χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης μπορεί επίσης να διαστρεβλώσει την αίσθηση του χρόνου. Όταν βουτάμε στις αγαπημένες μας εφαρμογές, μας περιμένει μια ατελείωτη ροή αναρτήσεων, βίντεο και ενημερώσεων που διεγείρουν συνεχώς τις αισθήσεις μας.
Αυτή η συνεχής ενασχόληση μπορεί να κάνει τα λεπτά να γίνουν ώρες χωρίς να το καταλάβουμε. Ο σχεδιασμός αυτών των πλατφορμών συχνά ενθαρρύνει την παρατεταμένη χρήση μέσω χαρακτηριστικών όπως η άπειρη κύλιση και η αυτόματη αναπαραγωγή βίντεο, τα οποία μπορεί να μας παγιδεύσουν σε έναν βρόχο όπου χάνουμε την αίσθηση του χρόνου που έχει πραγματικά περάσει.
Επιπλέον, η υπερβολική χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να οδηγήσει σε στέρηση ύπνου, ειδικά όταν μένουμε ξύπνιοι μέχρι αργά, ξεφυλλίζοντας τις ροές μας.
Η έλλειψη επαρκούς ύπνου επηρεάζει τις γνωστικές μας λειτουργίες, δυσκολεύοντάς μας να επεξεργαστούμε αποτελεσματικά τις πληροφορίες. Αυτό μπορεί να μεταβάλει περαιτέρω την αντίληψή μας για τον χρόνο, κάνοντας τις ημέρες να φαίνονται μικρότερες και λιγότερο αξιομνημόνευτες.
Σωματικές αλλαγές στον γηράσκοντα εγκέφαλο
Ο Bejan τονίζει ότι οι φυσικές αλλαγές στον εγκέφαλό μας συμβάλλουν σημαντικά σε αυτή την αλλοιωμένη αντίληψη.
«Ο ρυθμός με τον οποίο γίνονται αντιληπτές οι αλλαγές στις νοητικές εικόνες μειώνεται με την ηλικία εξαιτίας διαφόρων φυσικών χαρακτηριστικών που αλλάζουν με την ηλικία: συχνότητα σακκαδικών κινήσεων, μέγεθος σώματος, υποβάθμιση μονοπατιών κ.λπ.», εξηγεί.
Καθώς οι νευρικές οδοί μας υποβαθμίζονται με την πάροδο του χρόνου, ο εγκέφαλός μας χρειάζεται περισσότερο χρόνο για να επεξεργαστεί νέες πληροφορίες.
Αυτή η βραδύτερη ταχύτητα επεξεργασίας σημαίνει ότι δημιουργούμε λιγότερες νοητικές εικόνες στον ίδιο χρόνο του ρολογιού, κάνοντας τον χρόνο να φαίνεται ότι περνάει πιο γρήγορα.
Φιλική συζήτηση μεταξύ εμπειρογνωμόνων
Ενώ η θεωρία του Bejan είναι συναρπαστική, ο Lustig δεν είναι απόλυτα πεπεισμένος ότι λέει όλη την ιστορία.
Αμφισβητεί ορισμένα σημεία του, ιδίως όσον αφορά τις φυσικές αλλαγές όπως το μέγεθος του κεφαλιού που επηρεάζουν την αντίληψη.
«Προβάλλει κάποιο επιχείρημα σχετικά με το μήκος του οπτικού νεύρου που σχετίζεται με το μέγεθος του κεφαλιού, και θα σας αφήσω να κρίνετε αν ένας 80χρονος έχει σημαντικά μεγαλύτερο κεφάλι από έναν 25χρονο», παρατηρεί η Lustig.
Τι συμβαίνει πραγματικά με τον χρόνο;
Η αλήθεια μπορεί να είναι ένα μείγμα και των δύο οπτικών γωνιών. Η αντίληψή μας για τον χρόνο πιθανότατα αλλάζει λόγω ενός συνδυασμού φυσικών αλλαγών στον εγκέφαλό μας και του τρόπου με τον οποίο βιώνουμε τη ζωή καθώς μεγαλώνουμε.
Με λιγότερες νέες εμπειρίες και πιο αργή ταχύτητα επεξεργασίας, ο χρόνος φαίνεται να επιταχύνεται.
Αλλά να κάτι που πρέπει να σκεφτείτε: Μπορούμε να επιβραδύνουμε την αντίληψή μας για τον χρόνο αναζητώντας ενεργά νέες εμπειρίες και παραμένοντας διανοητικά απασχολημένοι; Αξίζει να το σκεφτούμε.
Ίσως το κλειδί βρίσκεται στην ενσυνειδητότητα και στο να ξεφύγουμε από τις ρουτίνες. Εισάγοντας ποικιλία στη ζωή μας και προκαλώντας το μυαλό μας, μπορεί να ξαναβρούμε αυτή τη νεανική αίσθηση του χρόνου που απλώνεται μπροστά μας.
Έχετε δοκιμάσει να ξεκινήσετε ένα νέο χόμπι ή να εξερευνήσετε ένα νέο μέρος πρόσφατα; Πώς επηρέασε την αντίληψή σας για τον χρόνο;
Πώς να δημιουργήσετε μια όμορφη διακόσμηση σπιτιού με τα χέρια σας από πέτρες
Ο χρόνος, η αντίληψη και η ανθρώπινη εμπειρία
Συνοψίζοντας, η αίσθηση ότι ο χρόνος επιταχύνεται καθώς μεγαλώνουμε φαίνεται να πηγάζει τόσο από φυσικές αλλαγές στον εγκέφαλό μας όσο και από τις ρουτίνες στις οποίες πέφτουμε με τα χρόνια.
Καθώς μεγαλώνουμε, ο εγκέφαλός μας επεξεργάζεται τις νέες πληροφορίες πιο αργά λόγω της υποβάθμισης των νευρικών οδών.
Αυτή η πιο αργή επεξεργασία σημαίνει ότι αντιλαμβανόμαστε λιγότερες νοητικές εικόνες στον ίδιο χρόνο του ρολογιού, με αποτέλεσμα οι μέρες και τα χρόνια να μοιάζουν να περνούν πιο γρήγορα.
Εν τω μεταξύ, καθώς μεγαλώνουμε, τείνουμε να έχουμε πιο δομημένες ζωές γεμάτες ρουτίνα και λιγότερες νέες εμπειρίες.
Αυτή η έλλειψη νέων γεγονότων δυσκολεύει τον εγκέφαλό μας να διακρίνει τη μια μέρα από την άλλη, συμβάλλοντας στην αίσθηση ότι ο χρόνος γλιστράει μακριά.
Ενώ επιστήμονες όπως οι Bejan και Lustig συνεχίζουν να διερευνούν αυτό το ενδιαφέρον θέμα, ένα πράγμα είναι σαφές: η αντίληψή μας για τον χρόνο είναι βαθιά προσωπική και επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες.
Αναζητώντας ενεργά νέες εμπειρίες και παραμένοντας διανοητικά απασχολημένοι, μπορεί να επιβραδύνουμε την αντίληψή μας για τον χρόνο και να κάνουμε την κάθε στιγμή να μετράει λίγο περισσότερο.
Η πλήρης μελέτη δημοσιεύθηκε στο περιοδικό European Review.
—
Σας άρεσε αυτό που διαβάσατε; Εγγραφείτε στο ενημερωτικό μας δελτίο για συναρπαστικά άρθρα, αποκλειστικό περιεχόμενο και τις τελευταίες ενημερώσεις.