Η Γερμανία πρέπει πρώτα να επικεντρωθεί στη διατήρηση των αμυντικών δαπανών στο 2% του ΑΕΠ, πριν αυστηροποιηθεί ο στόχος του ΝΑΤΟ γι’ αυτό, δήλωσε το φαβορί για τη θέση του καγκελάριου της Γερμανίας Φρίντριχ Μερτς.
Friedrich Merz, του οποίου το CDU προηγείται στις δημοσκοπήσεις ενόψει των πρόωρων εκλογών της Μπούντεσταγκ που είναι προγραμματισμένες για τις 23 Φεβρουαρίου, αναφέρθηκε στις δηλώσεις του εκλεγμένου προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ σχετικά με την ανάγκη αύξησης των αμυντικών δαπανών των χωρών του ΝΑΤΟ.
Σύμφωνα με τον Τραμπ, τα μέλη του ΝΑΤΟ θα πρέπει να δαπανούν το 5% του ΑΕΠ για την άμυνα, παρόλο που καμία χώρα δεν το κάνει σήμερα και οι περισσότερες απέχουν πολύ από αυτό το επίπεδο.
– Δύο, τρία ή πέντε τοις εκατό – αυτό είναι ουσιαστικά άσχετο. Αυτό που έχει σημασία είναι να κάνουμε ό,τι είναι απαραίτητο για να υπερασπιστούμε τους εαυτούς μας”, πιστεύει πάντως ο Merz.
Ο Τραμπ ανεβάζει τον πήχη
Ο Τραμπ επικρίνει εδώ και καιρό τη Γερμανία ότι δαπανά πολύ λίγα για την άμυνα. Στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες τον Ιούλιο του 2018, αμφισβήτησε ανοιχτά τον τότε επικεφαλής του ΝΑΤΟ Jens Stoltenberg, γιατί να υπερασπιστούν οι ΗΠΑ τέτοιες χώρες, όταν δαπανούν πολύ λίγα για τον στρατό και, εκτός αυτού, συνεργάζονται οικονομικά με τη Ρωσία (αυτή ήταν ακόμα η εποχή της κατασκευής του Nord Stream 2).
Σε εκείνη τη σύνοδο κορυφής, ο Τραμπ δήλωσε ότι οι χώρες του ΝΑΤΟ θα πρέπει να δαπανούν το 4% του ΑΕΠ για την άμυνα, κάτι που εκείνη την εποχή φαινόταν υπερβολικό αίτημα – ακόμη και οι ΗΠΑ δεν δαπανούσαν τόσα πολλά εκείνη την εποχή. Ο Στόλτενμπεργκ απέρριψε αποφασιστικά αυτόν τον στόχο, λέγοντας ότι οι χώρες θα πρέπει να επικεντρωθούν στην επίτευξη του στόχου του 2% του ΑΕΠ προς το παρόν.
Τώρα που το 2% δαπανάται για την άμυνα από 23 από τις 32 χώρες του ΝΑΤΟ, ο Τραμπ ανέβασε τον πήχη και απαιτεί αμυντικές δαπάνες που φτάνουν το 5% του ΑΕΠ.
Εν τω μεταξύ, υπό την απερχόμενη καγκελάριο Olaf Scholz Η Γερμανία πέτυχε τον στόχο της για αμυντικές δαπάνες ύψους 2% του ΑΕΠ για πρώτη φορά μετά από 30 χρόνια. Το 2022, η κυβέρνηση του Scholz ανακοίνωσε έναν αμυντικό προϋπολογισμό ύψους 100 δισεκατομμυρίων ευρώ ως απάντηση στην εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Ωστόσο, θα εξαντληθεί το αργότερο μέχρι το 2028.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις, η Γερμανία θα χρειαστεί επιπλέον 30 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως για να διατηρήσει τις αμυντικές δαπάνες στο 2% του ΑΕΠ.
– Πρώτα πρέπει να διατηρήσουμε το 2%, δεν το έχουμε φτάσει ακόμη για καλό σκοπό”, δήλωσε ο Μερτς στο βαυαρικό περιφερειακό δημόσιο ραδιοτηλεοπτικό δίκτυο Bayerischer Rundfunk. Δεν θέλησε να δώσει ένα συγκεκριμένο επίπεδο που πιστεύει ότι η Γερμανία θα πρέπει τελικά να φτάσει όσον αφορά τις αμυντικές δαπάνες.
Το CDU στο πρόγραμμά του αναφέρει μόνο έναν στόχο “τουλάχιστον” 2% του ΑΕΠ. Οι εκκλήσεις για στόχους άνω του 2% δεν προκαλούν ιδιαίτερο ενθουσιασμό στη Γερμανία.
Ο Σολτς απέρριψε πρόσφατα μια δήλωση του υπουργού Οικονομίας Robert Habeck, που είναι σήμερα ο υποψήφιος των Πρασίνων στην κούρσα για τη θέση του καγκελάριου, ότι η Γερμανία θα πρέπει να δαπανά το 3,5% του ΑΕΠ για το στρατό. – Αυτή η ιδέα φαίνεται γελοία”, δήλωσε ο Scholz.
Το κάλεσμα του Τραμπ έχει δεχθεί διακομματικές επικρίσεις στη Γερμανία. Αν και η αύξηση των αμυντικών δαπανών είναι απαραίτητη, “δεν μπορείς να δίνεις κάποια νούμερα βγαλμένα από το διάστημα”, εκτίμησε ο επικεφαλής της επιτροπής άμυνας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Marie-Agnes Strack-Zimmermann σε συνέντευξή της στο δίκτυο μέσων ενημέρωσης RND την Τρίτη (7 Ιανουαρίου).
Μια δύσκολη πολιτική απόφαση
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του ΝΑΤΟ, καμία χώρα της Συμμαχίας δεν έχει φθάσει ακόμη το 5% του ΑΕΠ όσον αφορά τα επίπεδα αμυντικών δαπανών. Η Πολωνία βρίσκεται πιο κοντά, ακολουθούμενη από την Εσθονία και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Είναι πιθανό να είναι πολύ δύσκολο για τα μέλη του ΝΑΤΟ να συμφωνήσουν σε έναν υψηλότερο στόχο από το σημερινό 2%.
Σύμφωνα με διπλωμάτες, μόλις η νέα κυβέρνηση Τραμπ αναλάβει τα καθήκοντά της στις ΗΠΑ, είναι πιθανό να ξεκινήσουν συζητήσεις για την αύξηση του στόχου των αμυντικών δαπανών πάνω από το 2%. Για παράδειγμα, θα μπορούσε να εξεταστεί ένας στόχος 3 τοις εκατό του ΑΕΠ.
Ωστόσο, η απαίτηση του Τραμπ έχει γυρίσει μπούμερανγκ στην Ευρώπη, με την Πολωνία και τις χώρες της Βαλτικής να ζητούν την επαναφορά των αμυντικών δαπανών στα επίπεδα του Ψυχρού Πολέμου.
Η αύξηση των αμυντικών δαπανών είναι ένα δύσκολο ζήτημα για πολλούς πολιτικούς. Αποτελεί ιδιαίτερα αντιδημοφιλές θέμα σε χώρες με μικρότερες οικονομίες ή μικρότερους στρατούς, όπως η Ισπανία και το Βέλγιο, ή μεταξύ των χωρών που είναι περισσότερο προσανατολισμένες στην ειρήνη.
Στην περίπτωση της Ουγγαρίας, η αύξηση των αμυντικών δαπανών “θα ήταν μια βολή στην πλάτη της ουγγρικής οικονομίας”, εκτίμησε ο Ούγγρος πρωθυπουργός Viktor Orbán.
– Ξέρω ότι το να ξοδεύουμε περισσότερα για την άμυνα σημαίνει να ξοδεύουμε λιγότερα για άλλες προτεραιότητες, αλλά μόνο λίγο λιγότερα – διαβεβαίωσε τον περασμένο μήνα ένας επικεφαλής του ΝΑΤΟ που κάποτε ήταν γνωστός για τις αυστηρές δημοσιονομικές πολιτικές του Mark Rutte, αναφερόμενος στην πιθανή ανάγκη περικοπής των δαπανών για την υγειονομική περίθαλψη ή τις συντάξεις.
Προειδοποίησε επίσης ότι οι αναποτελεσματικές και ανοργάνωτες αμυντικές δαπάνες των χωρών του ΝΑΤΟ θα μπορούσαν να οδηγήσουν στο να πρέπει να δαπανηθεί έως και το 4% του ΑΕΠ για την άμυνα.