Η Ισπανία εγκαινίασε χθες μια σειρά επίσημων εκδηλώσεων που θα διαρκέσουν καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους για τον εορτασμό της 50ής επετείου του θανάτου του Φρανσίσκο Φράνκο, του ανθρώπου που κυβέρνησε τη χώρα με σιδηρά πυγμή επί τέσσερις δεκαετίες. Οι εκδηλώσεις αυτές συνοδεύονται από σφοδρή ανταλλαγή κατηγοριών μεταξύ του αριστερού και του δεξιού στρατοπέδου για την αμφιλεγόμενη ιστορική κληρονομιά του.
Πρωθυπουργός της Ισπανίας Pedro Sánchez, μαζί με αρκετούς από τους υπουργούς του, προήδρευσε στην πρώτη από τις σχεδόν 100 επίσημες εκδηλώσεις με τις οποίες η αριστερή κυβέρνηση θέλει να τιμήσει τον μισό αιώνα από τον θάνατο του στρατηγού Φρανσίσκο Φράνκο. Ο φασίστας δικτάτορας πέθανε στις 20 Νοεμβρίου 1975 μετά από μακρά αγωνία.
– Αυτό (η δικτατορία) θα μπορούσε να ξανασυμβεί και δεν χρειάζεται να είναι κανείς οπαδός μιας συγκεκριμένης ιδεολογίας για να αναπολεί τα σκοτεινά χρόνια του καθεστώτος του Φράνκο με θλίψη και τρόμο και να φοβάται ότι αυτή η οπισθοδρόμηση θα επαναληφθεί, προειδοποίησε ο Sánchez, όπως μετέδωσε η ισπανική δημόσια τηλεόραση RTVE.
Οι εικόνες του πραξικοπήματος της 23ης Φεβρουαρίου 1981 είναι ακόμη νωπές στο μυαλό εκατομμυρίων Ισπανών, όταν ο αντισυνταγματάρχης Σάντσεθ, ο οποίος είχε αναλάβει την ευθύνη για το πραξικόπημα της 23ης Φεβρουαρίου 1981. Antonio Tejero, με ένα όπλο στο χέρι, μαζί με μια ομάδα πολιτικών φρουρών, εισέβαλε στην έδρα του κοινοβουλίου στη Μαδρίτη. Το πραξικόπημα διήρκεσε μόλις 18 ώρες.
Ο θάνατος του Φράνκο ήταν το πρώτο βήμα για την Ισπανία προς μια πολύπλοκη δημοκρατική μετάβαση που είχε αρκετές σημαντικές στιγμές, όπως οι πρώτες ελεύθερες εκλογές στις 15 Ιουνίου 1977 ή το δημοψήφισμα που ακολούθησε την έγκριση του συντάγματος της χώρας στις 6 Δεκεμβρίου 1978.
“Νεκροφιλία” και “εκδίκηση”.
Ειδικές εκδηλώσεις θα πραγματοποιηθούν καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους στις 17 αυτόνομες κοινότητες της χώρας υπό το σύνθημα “Η Ισπανία στην ελευθερία”, αναφέρει η El País.
Ωστόσο, οι εορτασμοί έχουν διχάσει για άλλη μια φορά την ήδη πολωμένη πολιτική αρένα της Ισπανίας μεταξύ εκείνων που πιστεύουν ότι ο θάνατος του Φράνκο ήταν ένα αποφασιστικό βήμα προς τον εκσυγχρονισμό της χώρας, και των δεξιών και ακροδεξιών που πιστεύουν ότι η κυβέρνηση Sánchez “πολιτικοποίησε” τα γεγονότα προς όφελός της.
Το Ισπανικό Λαϊκό Κόμμα (PP), η κύρια δύναμη της αντιπολίτευσης, και το ακροδεξιό Vox, το τρίτο μεγαλύτερο κόμμα της χώρας, ισχυρίζονται ότι μέσω των εορτασμών ο κυβερνητικός συνασπισμός του PSOE και της αριστερής πλατφόρμας Sumar προσπαθεί να αποσπάσει την προσοχή από τις πρόσφατες εσωτερικές διαιρέσεις. Σε ένδειξη διαμαρτυρίας, και οι δύο δεξιοί σχηματισμοί αρνήθηκαν την πρόσκληση να συμμετάσχουν στους εορτασμούς.
Ως αποτέλεσμα José Antonio Fúster, εκπρόσωπος του Vox, επέκρινε χθες την “παράλογη νεκροφιλία” της κυβέρνησης και εξέφρασε τη λύπη του για το γεγονός ότι ο Sánchez θέλει, κατά την άποψή του, να επιβάλει “ένα” όραμα για το παρελθόν, με “ρεβανσιστική θέρμη”.
Εν τω μεταξύ, ο υπουργός εδαφικής πολιτικής Ángel Víctor Torres (PSOE) κάλεσε το ΡΡ να συμμετάσχει σε μια “συλλογική επιτυχία” για να “επιβεβαιώσει ότι είμαστε η Ισπανία, να αποτίσει φόρο τιμής σε αυτούς που το κατέστησαν δυνατό και να εξηγήσει στους νέους τι σημαίνει να μην είσαι δημοκρατία”.
Κυβερνητική εκπρόσωπος, Pilar Alegría (PSOE), επέκρινε την απουσία του ΡΡ από τις επίσημες εκδηλώσεις και δήλωσε ότι δεν καταλαβαίνει γιατί η ισπανική δεξιά “λιμνάζει συνέχεια όταν πρόκειται για την αναγνώριση της ιστορίας της Ισπανίας”.
– ‘Δεν ξέρω τι πρόβλημα έχει η δεξιά πτέρυγα στη χώρα μας με το να αποκαλεί τα πράγματα (τη δικτατορία του Φράνκο) με το όνομά τους’, δήλωσε η Αλεγκρία σε συνέντευξή της στο Radio Nacional de España χθες.
Μαδούρο και Φράνκο: ζωντανοί και νεκροί δικτάτορες
Σε μια ειρωνική και ατυχή δήλωση, το PP συνέδεσε χθες την πολιτική κρίση στη Βενεζουέλα με τους εορτασμούς και μίλησε για “ζωντανούς και νεκρούς δικτάτορες”.
Ο κεντροδεξιός σχηματισμός υπό την ηγεσία του Alberto Núñez Feijóo κατηγόρησε τον Ισπανό πρωθυπουργό και την κυβέρνησή του ότι, κατά την άποψή της, δεν καταδίκασαν με σαφήνεια την καταστολή του καθεστώτος Νικολάς Μαδούρο κατά του ηγέτη της αντιπολίτευσης της Βενεζουέλας María Corina Machado.
Το PP επιτέθηκε στον Sánchez και την κυβέρνησή του επειδή δεν αναγνώρισαν τον ηγέτη της αντιπολίτευσης Edmundo González Urrutia για τον εκλεγμένο πρόεδρο της Βενεζουέλας, όπως έκανε πρόσφατα το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο απονέμοντάς του το βραβείο Ζαχάρωφ.
Σε μια σχετική εξέλιξη, αρκετοί ηγέτες του PP άσκησαν έντονη κριτική στον Sánchez για την καταπολέμηση “νεκρών δικτατόρων” (Franco) και όχι ζωντανών, αναφερόμενοι στον Nicolás Maduro, όπως μετέδωσε η EFE.
Σε μια προσπάθεια να επουλώσει τις πληγές του πρόσφατου παρελθόντος, η Ισπανία ψήφισε το 2007 τον λεγόμενο Νόμο Ιστορικής Μνήμης, ο οποίος αναγνώρισε όλα τα θύματα του Εμφυλίου Πολέμου (1936-1939) -και από τις δύο πλευρές, νικητές και ηττημένους- καθώς και τα θύματα της καταστολής της δικτατορίας του Φράνκο (1939-1975).
Ο νόμος αυτός αντικαταστάθηκε το 2022 από τον νόμο για τη δημοκρατική μνήμη, ο οποίος αποσκοπεί στην προώθηση της γνώσης των δημοκρατικών σταδίων της ισπανικής ιστορίας και στη διατήρηση της μνήμης των θυμάτων του ισπανικού πολέμου και της δικτατορίας του Φράνκο μέσω πρωτοβουλιών όπως η δημιουργία απογραφής των θυμάτων ή η απομάκρυνση των παλαιών συμβόλων της δικτατορίας.
Μια από τις πιο αμφιλεγόμενες αποφάσεις των τελευταίων ετών στην Ισπανία, η οποία άνοιξε εκ νέου παλιές πληγές από τον πόλεμο, ήταν η εκταφή των λειψάνων του Φράνκο στις 24 Οκτωβρίου 2019 από το γιγαντιαίο μαυσωλείο που ο ίδιος ο δικτάτορας έχτισε στην πρώην Κοιλάδα των Πεσόντων, σε ορεινή περιοχή κοντά στη Μαδρίτη.
Παρόλο που δεν υπάρχουν πλέον “φρανκιστές” στην Ισπανία, εξακολουθεί να υπάρχει νοσταλγία για το καθεστώς του Φράνκο και από το 1976 υπάρχει ακόμη και ένα Εθνικό Ίδρυμα Φρανσίσκο Φράνκο αφιερωμένο στην προώθηση της αμφιλεγόμενης κληρονομιάς του.