Μια διεθνής και διεπιστημονική ομάδα ερευνητών κατάφερε να εντοπίσει την προέλευση των μυστηριωδών τέλειων κύκλων που ανακαλύφθηκαν για πρώτη φορά πριν από 10 και πλέον χρόνια στον πυθμένα της Μεσογείου. Οι επιστήμονες τους αναγνώρισαν ως έναν “χαμένο κόσμο”.
Τα αποτελέσματα της τετραετούς υποβρύχιας μελέτης δημοσιεύτηκαν από το περιοδικό National Geographic. Περισσότεροι από 1300 τέλειοι κύκλοι εντοπίζονται σε βάθος περίπου 122 μέτρων. Να εξηγήσουν τη φύση τους αμέσως μετά την ανακάλυψη οι επιστήμονες δεν μπόρεσαν. Προηγουμένως, δεν είχαν συναντήσει τέτοια φαινόμενα.
Οι κύκλοι εντοπίστηκαν για πρώτη φορά το 2014 χρησιμοποιώντας ένα μη επανδρωμένο υποβρύχιο όχημα. Αυτό που τους εξέπληξε ήταν το κανονικό, σχεδόν τέλειο σχήμα τους. Ήταν όλοι περίπου στο ίδιο μέγεθος – περίπου 20 μέτρα σε διάμετρο. Ακόμη πιο παράξενο ήταν το γεγονός ότι υπήρχε ένα σκοτεινό σημείο στο κέντρο σχεδόν κάθε κύκλου.
“Δεν είχαμε ιδέα τι ήταν”, παραδέχεται μία από τις συντάκτριες της ανακάλυψης, η θαλάσσια βιολόγος Cristina Pergent-Martini. Χρειάστηκαν τα τελευταία τέσσερα χρόνια για να μελετηθεί η φύση των μυστηριωδών κύκλων. Ένα σημαντικό στοιχείο έδωσαν οι υποβρύχιες σπηλιές που βρίσκονται κοντά στους κύκλους. Οι επιστήμονες πρότειναν ότι αυτή η περιοχή του βυθού θα μπορούσε να είναι μέρος μιας αρχαίας ακτογραμμής που βυθίστηκε μετά την τελευταία εποχή των παγετώνων πριν από περισσότερα από 10.000 χρόνια.
Οι κύκλοι αναγνωρίστηκαν τελικά μετά από μελέτη που πραγματοποιήθηκε το 2024. Η περιοχή κάλυπτε περίπου δέκα τετραγωνικά χιλιόμετρα και μέσα σε αυτήν οι ερευνητές μέτρησαν περισσότερους από 1.300 μυστηριώδεις κύκλους. Κατάφεραν να πάρουν δείγματα πυρήνων από τους κύκλους και η ραδιοχρονολόγηση έδειξε ότι το παλαιότερο υλικό στο κέντρο των κύκλων είναι ηλικίας περίπου 21.000 ετών.
“Για όσους μελετούν την ιστορία του κλίματος, η συγκεκριμένη εποχή αντιπροσωπεύει μια στιγμή βαθιάς πλανητικής αλλαγής. Ήταν το τελευταίο παγετώδες μέγιστο”, λέει ο παλαιοκλιματολόγος Eduard Bard.
Σύμφωνα με τον ίδιο, εκείνη την εποχή η Μεσόγειος Θάλασσα ήταν ψυχρότερη και πολύ πιο ρηχή από ό,τι είναι σήμερα, και το σημείο όπου βρίσκονται σήμερα οι κύκλοι ήταν μια ρηχή θάλασσα – το βάθος εκείνη την εποχή ήταν περίπου 20 μέτρα.
Οι επιστήμονες μελέτησαν τις πιθανές επιπτώσεις των διακυμάνσεων της θερμοκρασίας και της στάθμης της θάλασσας κατά τη διάρκεια χιλιάδων ετών στην ανάπτυξη και τον θάνατο των φυκών που θα μπορούσαν ενδεχομένως να έχουν σχηματίσει τους κύκλους. Αποδείχθηκε ότι οι κύκλοι σχηματίστηκαν σε τρία χρονολογικά στάδια.
Το πρώτο διήρκεσε από 18 έως 21 χιλιάδες χρόνια πριν, το δεύτερο διήρκεσε από 8 έως 18 χιλιάδες χρόνια πριν και το τρίτο διήρκεσε μέχρι σήμερα. Η μελέτη διαπίστωσε ότι το θαλασσινό νερό στο αποκορύφωμα της εποχής των παγετώνων επέτρεπε περισσότερο ηλιακό φως να φτάσει στον πυθμένα απ’ ό,τι τώρα, ευνοώντας την ανάπτυξη κοινοτήτων κόκκινων φυκιών σε σχήμα θόλου. Το λιώσιμο των παγετώνων και η άνοδος της στάθμης της θάλασσας προκάλεσαν το θάνατο των φυκών. Νέα φύκια αναπτύχθηκαν πάνω από τα νεκρά στρώματα, και όλα αυτά συνδυάστηκαν σταδιακά για να σχηματίσουν κύκλους.
Η νέα ροδοφυκή απλώς άρχισε να περιβάλλει τα κομμάτια ασβεστίου που είχαν δημιουργηθεί από τα νεκρά φυτά. Τα κομμάτια της άλγης κυλούσαν στην πλαγιά από το περβάζι για αιώνες, κατακάθοντας γύρω από τη βάση σε τέλειους κύκλους. Η απλή βαρύτητα υπό την επίδραση της βαρύτητας σχημάτισε αυτούς τους κύκλους, συνοψίζουν οι ερευνητές.